Gümrük vergisi, ithalat ve ihracat yaparken gümrükten ürünlerimizin sorunsuz geçebilmesi için ödememiz gereken bir vergi çeşididir. Gümrük vergilerinin oranı ülkelere göre değişiklik göstermektedir. Ayrıca aldığınız ürünlerin değerine göre ödeyeceğiniz vergilerde değişmektedir. Bu yazımızda gümrük vergisine dair aklınızda oluşacak her türlü soruya cevap arayacağız.
Gümrük Vergisi Nedir?
Gümrük vergisi, iki veya daha fazla ülkelenin aralarında gerçekleşen ticaretten, ülkelerin kendi ekonomilerine katkı sağlamak için aldığı paydır. Bir ülkenin başka bir ülkeye mal göndermesine ihracat denmektedir. İhracat yapılan ülkeler, malların topraklarına girmesinden itibaren gümrük vergisi adı altında belli oranda vergi almaktadır.
Gümrük vergilerinin ülkelere hem katkısı hem de zararı olabilmektedir. Sizlerle gümrük vergilerinin yararlarını ve zararlarını inceleyelim.
Gümrük vergisi ülke ekonomisine şu şekilde katkı sağlamaktadır. Her gün yüzlerce ülke arasında milyonlarca kez ithalat ve ihracat adı altında ürün giriş çıkışı sağlanmaktadır. Haliyle bu ürün giriş çıkışlarının kontrollü bir şekilde yapılması gerekmektedir. Bu kontrolün olabilmesi için de gümrükler vardır. Bu gümrüklere ürün geldiğinde, buradaki memurlar tarafından ürünler incelenir ve belirli oranda vergi hesaplanır. Bu verginin içerisinde ülkelerin kendilerine ayırdığı bir pay bulunmaktadır. Bu paylar sayesinde gümrük vergileri ülke ekonomisine katkı sağlamaktadır.
Gümrük Vergisinin İç Ekonomiye Faydaları
Peki gümrük vergisinin ülkelerin iç ekonomisine katkısı nasıl oluyor onu inceleyelim. İthalat ve ihracat yapılmasının sebebi aslında ürünün yurt dışındaki fiyatının ülke içindeki fiyatından daha makul olmasıdır. Makul fiyattan ürün almak isteyen müşteriler yurt dışına yönelmektedir. Ancak burada eğer devlet dengede tutamazsa, ülke ekonomisi çöker. Bunun sebebi kimse yurtiçinden alışveriş yapmak istemez ve herkes yurtdışından alışveriş yapar. Burada devletin aldığı gümrük vergisi bir dengeleyici konumundadır.
Gümrük vergileri uygulanırken çok dikkatli bir hesap yapılmaktadır. Bunun sebebi çok pahalı gümrük vergileri ülke içindeki pazarın tembelleşmesine sebep olur. Gümrük vergilerinin dengeleyici bir niteliği olduğunu söylemiştik. Eğer burada denge bozulur ve yurtdışındaki üründen aşırı vergi alınırsa, yurtdışından sipariş verilmez. Nasıl olsa yurtdışından sipariş verilmeyeceği için ülke içinde olan üreticiler rahatlar ve gevşeme meydana gelir.
Gümrük vergilerinde ülkeler arasında anlaşmalar olur ve ülkeler bu anlaşmaya sadık kalarak gümrük vergilerini sabitler. Ancak çok yüksek oranda vergi alınması kararı çıkarsa burada anlaşma bozulur. Bu bozulma iki ülke arasındaki ilişkiyi olumsuz etkiler.
Yine dışa bağlı sanayilerimiz vardır. Bu sanayiler hammaddelerini ülke içinden temin edemez. Bu yurt dışına bağlı sanayilerden yüksek oranda gümrük vergisi alınırsa, üretilen malın maliyeti artar. Maliyeti artan mallar daha pahalıya satılır. Bu durumda vatandaşlar olumsuz etkilenir.
Ülkeler arasındaki ilişki durumuna göre de vergi oranları değişmektedir. Örneğin ilişkilerin iyi olduğu ülkelere vergi oranı daha az uygulanır. Bu sayede o ülkenin ekonomisi desteklenir. İlişkilerin kötü olduğu ülkelere ise misilleme olarak yüksek vergi oranları uygulanır.
Gümrük Vergisi Nasıl Hesaplanmaktadır?
Gümrük vergileri, yürürlükte olan gümrük tarifesine göre hesaplanmaktadır. İthalatta CIF kıymet üzerinden gümrük vergisi hesaplanmaktadır. CIF kıymet, eşya bedeli artı navlun yani uluslararası taşıma ücreti artı sigorta demektir.
Ürün değeri 1500 euro’yu geçmeyen ve yolcuların beraberinde getirdiği ürünlere uygulanan gümrük vergisi şu şekildedir;
- Avrupa Birliğine üye ülkelerden getirdiğiniz ürünlerde %18 gümrük vergisi ödemeniz gerekmektedir.
- Avrupa Birliğine üye olmayan ülkelerden getirdiğiniz ürünler için %20 oranında bir gümrük vergisi ödemeniz gerekiyor.
- Ancak getirdiğiniz ürünler eğer basılı yayın yani kitap, dergi, gazete gibi ürünler ise bu ürünlerde herhangi bir gümrük vergisi ödemeniz gerekmemektedir.
- Özel tüketim vergisine tabii tutulacak ürünleri getiriyorsanız %20 oranında ek vergi ödemeniz gerekiyor. Bu vergiye tek ve maktu vergi denilir.
Ürün değeri yine 1500 euro’yu geçmeyen ancak posta yolu, deniz yolu, kargo şirketleri gibi taşımacılıkta aracılık eden şirketler tarafından gelen ürünlerinizde uygulanan vergiler şu şekildedir;
- Avrupa Birliğine üye olan ülkelerden gelen kargolarınızda ürün bedeli üzerinden %18 oranında gümrük vergisi alınmaktadır.
- Avrupa Birliğine üye olmayan diğer ülkelerden gelen kargolarınızda ise, ürün bedeli üzerinden %20 oranında bir gümrük vergisi alınmaktadır.
- Yine basılı yayın kargolarınızda %0 oranında vergi alınmaktadır. Ancak burada bir not düşmemiz gerekiyor. Bu kargoların toplam değerinin 150 euro’yu geçmemesi gerekiyor.
- Özel tüketime girecek olan ürünlerde ise gümrük vergisine ek olacak şekilde %20 oranında tek ve maktu vergisi tahsis edilmektedir.
Aldığınız Ürünler 1500 Euro’yu Geçiyorsa
Eğer aldığınız ürünler 1500 Euro’yu geçiyorsa, bu durumda Gümrük İdaresine belge sunmak zorundasınız. Bu belge fatura, satış fişi, ödeme dekontu olabilir. Bu belgeyi Gümrük İdaresi detaylı olarak inceler ve size bu doğrultuda vergi çıkarır. Ancak eğer satıcıdan hiçbir belge almadıysanız bu durumda satın almış olduğunuz ilan detayları istenir. Eğer bunları kanıtlayamazsanız Gümrük İdaresi yurtiçi satış rakamlarını göz önünde bulundurarak bir vergi ücreti çıkarır.
Gümrük kapılarından aldığınız kişisel eşya veya yolcu beraberinde gelen hediyelik eşyalarda gümrük vergisi alınmamaktadır. Ancak burada da bir not düşmemiz gerekiyor. Ürün değerinin 430 Euro’yu geçmemesi gerekiyor.
Yolcu beraberinde gelmeyen veya herhangi bir ayrıcalığa sahip olmayan ürünlerin gümrükte incelenebilmesi için 30 kg sınırı vardır. 30 kg üzerinde olan ürünlerin gümrük tarafından incelenmesi mümkün değildir. İncelenmeyen eşyaların geri iadesi yapılmaktadır.
Az önce bahsettiğimiz tek ve maktu vergisi tahsis edilen ürünlere bir detay vermek gerekirse; Saat aldığınızda 1500 Euro’yu geçmiyorsa bu saatten alınan gümrük vergisi bellidir. Ancak saat üzerinde değerli olarak kabul edilecek bir taş bulunuyorsa, bu tek ve maktu vergisine dahil olmasına neden olacaktır.
Gümrük Vergisi Nasıl Ödenir?
Gümrük vergisi belirlendikten sonra sizlere SMS yoluyla bilgi verilir. Bu bilgi size ulaştıktan sonra kamu bankaları aracılığıyla veya gümrük saymanlıkta bulunan veznelerden ödeme yapabilirsiniz.
Ayrıca ürünlerinizi getiren kargo firmalarının bazılarında operatörden gümrük vergisi ödeme imkanı bulunmaktadır. Telefonunuza kargo firması tarafından kısa mesaj olarak bilgi ve ödeme linki gelmektedir. Siz bu linke tıklayarak operatörünüz tarafından verginizi ödeyebilirsiniz. Burada ödediğiniz vergi telefon faturanıza yansıtılmaktadır.
Gümrük vergisi ödenen bankalar;
- T.C. Ziraat Bankası A.Ş.
- Türkiye Halk Bankası A.Ş.
- Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O.
- Ziraat Katılım Bankası A.Ş.
- Vakıf Katılım Bankası A.Ş.
Ülkelere Göre Gümrük Vergileri Ne Kadardır?
Avrupa Birliğine üye olan, EFTA üyesi ülkeler, İsrail, Makedonya, Bosna Hersek, Fas, Filistin, Tunus, Mısır, Gürcistan, Arnavutluk, Şili, Sırbistan, Karadağ, Kosova, Morityus, Moldova, Faroe Adaları, Güney Kore, Malezya, Singapur ülkelerinden alınan vergi oranı %18’dir. Bu ülkelerde Türkiye arası Avrupa Birliği gümrük anlaşması bulunmaktadır.
Diğer ülkelerden gelen ürünlere uygulanan vergi ise %20’dir. Özel maktu vergisi ise %20-%30 oranında değişmektedir.
Gümrük anlaşması yaptığımız Mısır, Arnavutluk, Gürcistan, Karadağ, Sırbistan, Şili, Güney Kore, Morityus, Lübnan, Kosova, Moldova, Malezya, Faroe Adaları, Singapur, Sudan, Venezuela ve Katar ülkelerinde ise ürün cinsine göre çok düşük oranda vergiler alınmaktadır. Hatta hiç vergi alınmayan ürünler bile bulunmaktadır.
