🧠 Bu İçeriği Yapay Zekâ (AI) ile Özetleyin:
Cache (Önbellek) Nedir?
Cache (önbellek), bilgisayar, web tarayıcısı veya sunucunun sık kullanılan verileri geçici olarak sakladığı hızlandırıcı bellek alanıdır.
Bu sistem, aynı verilere tekrar ihtiyaç duyulduğunda doğrudan önbellekten çağrılarak erişim süresini kısaltır ve performansı artırır.
Basit bir örnekle açıklamak gerekirse; bir web sitesini ilk kez ziyaret ettiğinizde tarayıcınız tüm verileri (resimler, CSS dosyaları, logolar vb.) indirir.
Aynı siteyi ikinci kez ziyaret ettiğinizde ise bu veriler tekrar sunucudan istenmez, önbellekten yüklenir.
Bu sayede sayfa daha hızlı açılır ve internet trafiği azalır.
Cache sistemi yalnızca tarayıcılar için değil, işletim sistemleri, uygulamalar, veritabanları ve sunucular için de kullanılır.
Cache (Önbellek) Nasıl Çalışır?
Cache, “tekrar kullanılma olasılığı yüksek verileri” geçici olarak saklama prensibiyle çalışır.
Sistemin çalışma mantığı şu adımlardan oluşur:
- İlk Erişim: Kullanıcı bir veri veya sayfa talep eder.
- Veri Kaydı: Sistem, ilgili veriyi ana kaynaktan (örneğin sunucudan) alır ve cache belleğine kopyalar.
- Tekrar Erişim: Aynı veri yeniden istendiğinde, sistem doğrudan cache’teki kopyayı sunar.
- Güncelleme: Veri değişirse veya belirli bir süre geçerse önbellek yenilenir.
Bu yapı, özellikle yoğun trafik alan web siteleri, mobil uygulamalar ve büyük veri tabanlarında performans açısından kritik öneme sahiptir.
Cache Türleri Nelerdir?
Cache sistemi farklı kullanım alanlarına göre çeşitli türlere ayrılır.
Aşağıda en yaygın cache türleri ve kullanım alanları yer almaktadır:
| Cache Türü | Açıklama |
|---|---|
| Tarayıcı Önbelleği (Browser Cache) | Ziyaret edilen web sitelerinin dosyalarını kullanıcı cihazında saklar. |
| Sunucu Önbelleği (Server Cache) | Web sunucusundaki sayfaları önceden işleyerek kullanıcıya daha hızlı sunar. |
| Uygulama Önbelleği (Application Cache) | Mobil veya masaüstü uygulamalarda sık kullanılan verileri kaydeder. |
| Veritabanı Önbelleği (Database Cache) | Sık sorgulanan veritabanı sonuçlarını geçici olarak saklar. |
| DNS Önbelleği (DNS Cache) | Alan adı sorgularının IP adreslerini kısa süreli bellekte tutar. |
| CDN (Content Delivery Network) Cache | Statik içerikleri (görsel, JS, CSS) dünya genelindeki sunucularda depolayarak hızlı dağıtım sağlar. |
Cache (Önbellek) Ne İşe Yarar?
Cache sisteminin temel amacı erişim süresini kısaltmak ve performansı artırmaktır.
Bunun yanı sıra sistem kaynaklarını verimli kullanmaya yardımcı olur.
Başlıca işlevleri şunlardır:
- Sayfa Yükleme Süresini Azaltır: Web siteleri daha hızlı açılır.
- Sunucu Yükünü Azaltır: Aynı verinin tekrar işlenmesi gerekmez.
- Ağ Trafiğini Düşürür: Gereksiz veri alışverişini engeller.
- Enerji ve Kaynak Verimliliği Sağlar: Daha az işlem gücü kullanılır.
- Kullanıcı Deneyimini İyileştirir: Hızlı tepki veren sistemler, kullanıcı memnuniyetini artırır.
Cache Nasıl Temizlenir?
Cache temizleme işlemi, hem kullanıcı hem sistem düzeyinde yapılabilir.
Tarayıcı Önbelleği Temizleme
- Google Chrome: Ayarlar → Gizlilik ve Güvenlik → Tarama Verilerini Temizle → Önbelleğe Alınan Görseller ve Dosyalar.
- Microsoft Edge: Ayarlar → Gizlilik → Tarama Verilerini Temizle.
- Safari: Gelişmiş → Web Sitesi Verilerini Temizle.
Sunucu Önbelleği Temizleme
- Hosting yönetim panelinden (ör. cPanel, Plesk) “Clear Cache” işlemi yapılabilir.
- WordPress, Magento gibi sistemlerde WP Rocket, LiteSpeed Cache gibi eklentiler kullanılabilir.
CDN Cache Temizleme (Purge CDN)
- Cloudflare veya Akamai gibi CDN servislerinden, belirli dosyalar veya tüm site için önbellek temizleme (purge) yapılabilir.
DNS Cache Temizleme (Flush DNS)
DNS önbelleği, alan adlarının IP adreslerini geçici olarak saklar.
Zaman içinde bu bilgiler güncelliğini yitirebilir ve yanlış yönlendirmelere yol açabilir.
Bu durumda Flush DNS işlemi yapılmalıdır.
Windows: Komut satırına ipconfig /flushdns yazılarak temizleme yapılabilir.
macOS: Terminal üzerinden sudo dscacheutil -flushcache komutu uygulanabilir.
Flush DNS, bilgisayar veya sunucudaki DNS önbelleğinin (cache) sıfırlanması işlemidir.
DNS önbelleği, bir web sitesinin IP adresini hatırlayarak her ziyaret için yeniden sorgulama yapılmasını önler.
Ancak bu kayıtlar zamanla güncelliğini yitirebilir, IP değişikliği veya yönlendirme sorunlarına neden olabilir.
Flush DNS işlemi, bu eski veya bozuk kayıtları temizleyerek ağ bağlantılarını günceller ve olası erişim hatalarını giderir.
