🧠 Bu İçeriği Yapay Zekâ (AI) ile Özetleyin:
Algoritma, en temel haliyle “bir sonuca ulaşmak için izlenen yol haritası”dır. Bilgisayarlar insanlar gibi sezgisel kararlar alamadığı için, yapılacak her işin mantıksal kurallarla tanımlanması gerekir. Bu tanım, algoritmanın ne olduğunu en iyi şekilde özetler:
Bir sistemin nasıl davranacağını belirleyen adımlar dizisi.
Gündelik yaşamdan bir örnekle açıklamak gerekirse, bir yemek tarifi de bir algoritmadır: malzemeler, sıralama, süre ve sonuç bellidir. Bilgisayar biliminde algoritmalar aynı mantıkla çalışır; sadece uygulama alanları daha karmaşıktır.
Algoritmalar Nasıl Çalışır?
Bir algoritma, bir girdiyi alır, işlem adımlarından geçirir ve sonuç üretir.
Bu süreç genellikle 3 temel aşamadan oluşur:
- Girdi: İşlenecek bilgi veya veri
- İşlem: Algoritmanın tanımlı adımları
- Çıktı: Sonuç veya yanıt
Bu yapı sayesinde bilgisayarlar mantıklı, hızlı ve tekrar edilebilir çözümler üretebilir. Örneğin bir e-ticaret sitesinde ziyaretçiye gösterilecek ürün sıralaması; kullanıcının geçmiş davranışlarını, popüler ürünleri ve stok durumunu işleyen bir algoritmayla belirlenir.
Algoritmalar Nerelerde Kullanılır?
Bugün algoritma kullanılmayan bir dijital alan neredeyse yok. En bilinen kullanım alanları arasında şunlar yer alır:
- Arama Motoru Algoritmaları: Google’ın sayfaları sıralama mantığı
- Sosyal Medya Akışı: Hangi içeriğin kime gösterileceğini belirleyen yapı
- E-Ticaret Öneri Sistemleri: “Bu ürüne bakanlar bunlara da baktı” gibi öneriler
- Fiyat Optimizasyonu: Rekabete ve talebe göre otomatik fiyat belirleme
- Lojistik ve Teslimat: En hızlı rota planlaması
- Yorum Analizi: Olumlu–olumsuz içerik tespiti
- Risk ve Dolandırıcılık Tespiti: Sahte işlem veya hesap analizleri
Bu örnekler, algoritmaların yalnızca matematiksel yapılar olmadığını; gerçek dünyanın çok çeşitli problemlerini çözen mekanizmalar olduğunu gösterir.
Algoritma Türleri Nelerdir?
Algoritmaların kullanım alanı genişledikçe farklı kategoriler de ortaya çıkmıştır. En yaygın kullanılan türler şunlardır:
- Sıralama Algoritmaları (ör. Quick Sort, Merge Sort)
- Arama Algoritmaları (Binary Search)
- Öneri Algoritmaları (e-ticaret modelleri)
- Makine Öğrenmesi Algoritmaları (SVM, Decision Tree, Neural Network)
- Graf Algoritmaları (Dijkstra, BFS, DFS)
- Optimizasyon Algoritmaları
Her bir algoritma, çözülmek istenen probleme göre özel şekilde tasarlanır.v
Algoritmalar Yapay Zekâda Nasıl Kullanılır?
Yapay zekâ sistemlerinin temelinde mutlaka bir algoritma bulunur.
Çünkü yapay zekâ:
- Veriyi nasıl işleyeceğini,
- Hangi örüntüleri takip edeceğini,
- Nasıl tahmin üreteceğini,
- Hangi çıktıyı vereceğini
algoritmalar aracılığıyla öğrenir.
Örneğin makine öğrenmesi algoritmaları, büyük miktarda veriyi analiz ederek bir model oluşturur. Bu model daha sonra tahmin, sınıflandırma veya karar verme gibi görevleri yerine getirir. LLM’ler (büyük dil modelleri) bile devasa miktardaki dil algoritmalarının birleşimiyle çalışır.